İngiltere'den henüz bitmemiş proje alırken nelere dikkat etmeniz gerekir?
Bildiğiniz gibi İngiltere'de konut alımı iki aşamada gerçekleşmektedir. Ev bedeninin % 10'luk kısmının ödenip sözleşmelerin imzalanarak el değiştirildiği kısma exchange diyoruz. Bu imzaladığınız sözleşmeyle satıcıya, eğer ev tamamlandığında kalan % 90'lık kısmı ödemez ve evi teslim almazsanız, ödediğiniz % 10'luk kısma el koyma hakkını veriyorsunuz.
Ev alımının son aşamasına ise completion diyoruz. Eviniz tamamlanıp yaşamaya hazır hale geldiğinde, kalan kısmı öder ve evin sahibi olursunuz. Henüz tamamlanmamış projelerde exchange ile completion arasında aylar hatta yıllar olabilir. Daire bedelinin %10’unu ödediğiniz exchange’in ardından aylarca ya da yıllarca sonra kalan tutarı ödeyerek evinizi teslim alırsınız.
Bu alımı yapacağınız İnşaat firmasına nasıl güveneceksin?
İnşaat firmasının NHBC yani National House Building Council üyesi olup olmadığını mutlaka kontrol ediniz. Bu kurum kendisine üye olan inşaat firmalarına sigorta ve garanti sağlamaktadır. Exchange’de ödediğiniz %10’u sigorta altına alır ve inşaat firmasının batması ve evinizi teslim edememesi durumunda, size % 10'luk tutarı iade eder.
Bazı inşaat firmalarının exchange ile completion arasında ilave ödeme talepleri olabir. Bazı firmalar, exchange’den bir yıl sonra ev bedelinin % 10'u kadar daha ilave ödeme yapmanızı, kalan % 80'lık tutarı da completion’da ödemenizi isteyebilir. National House Building Council, size sadece % 10'luk kısım için garanti vermektedir. Bunun üzeri herhangi bir sigorta kapsamında değildir.
Konut kredisi ( MORTGAGE) ile projeden alım yapmayı planlıyorsanız , 6 aydan daha uzun vadede teslim edilecek projelerden kesinlikle alım yapmamalısınız.
İngiltere'de banka ya da kredi veren kurumlar ev tesliminden 6 ay önce kredi başvurusu yapmanıza izin vermektedir. Evin tamamlanmasına 6 aydan uzun bir süre varsa, başvuru yapmanız mümkün değildir.
İngiltere'de yaşamayıp başka bir ülkede yaşayan kişilerin İngiltere'den mortgage alarak ev sahibi olmaları teknik olarak mümkündür.
Bu müşteri tipine overseas müşteri denir. İngiltere'de overseas mortgage veren kurum ya da banka adedi son derece kısıtlıdır. Kısıtlı olan bu sayı overseas kişinin yaşadığı ülkenin politik ve ekonomik koşullarına göre çok hızlı bir şekilde azalabilir.
Müşterilerimizin ağırlıklı olarak Türkiye'de yaşaması sebebiyle, Türkiye'den örnek vereceğim.
Kredi veren kuruluşların kredi kararını etkileyen faktörlerden en önemlisi Türkiye'nin ekonomik verileridir. Ülkedeki enflasyon oranı, kişi başı milli gelir artışı ya da düşüşü, ya da dış ülkelerle olan ilişkileri gibi onlarca faktörü daha sayabiliriz. Kredi veren kuruluş bunları asla dile getirmez ama başvuru aldıklarında, kişinin finansal verileri kadar ülke risklerini de sorgular ve değerlendirmelerine katarlar.
Çok hızlı bir şekilde bir ülkenin tüm kredi limitini kapatma kararı alırken yine çok hızlı bir şekilde kredi başvuru alt limitini yükselterek başvuruların azalmasını sağlayabilirler.
Tekrar ifade etmemin sebebi, İngiltere'deki kredi sistemini daha iyi anlamanızı sağlayarak, bu konuya dikkatli yaklaşmanızın size faydalı olabileceğini vurgulamaktır.
Henüz bitmemiş projelerden alım yapmayı ve vadesi geldiğinde kalan tutarı İngiltere'den alacağınız konut kredisi ( mortgage ) ile ödemeyi planlıyorsanız, lütfen alım yapmayınız.
Belirttiğim sebeplerden dolayı kredi alamama olasılığınızın olduğunu lütfen planlarınıza katınız. % 10 ödedikten sonra, eğer vadede krediniz onaylanmazsa ve kalan % 90’ lık kısmın ödemesini yapamazsanız, ödediğiniz % 10 yanacaktır.
Bildiğiniz gibi 1 sene ya da 2 sene sonra bitecek projelerden satış yapıyoruz. Bu projelerden ben de alım yapıyorum ve herhangi bir risk görmüyorum. Yatırımcılarımızdan gelen kredili alım taleplerinin artması sebebi ile, bu konuyu detaylı açıklama ihtiyacı duydum. Elinizde bugün itibariyle bankanızdan onaylı bir kredi limit yazısı dahi olsa, unutmayınız, o yazılar birkaç ay için geçerlidir ve bir sene sonra size o krediyi vereceklerin garantisi değildir.
Lütfen, vadesinde nakit olarak ödeyebilecekseniz bitmemiş projelerden alım yapınız. Konut kredisi ( mortgage ) kullanarak, bu alımı finanse etmeyi planlıyorsanız, alım yapmayınız.
Mütevazi sitelerden alım yapınız. Lüks sitelerin sundukları havuz, 24 saat concierge, business lounge, sinema odası, sauna, jacuzzi, golf simülasyonu gibi hizmetlerin kulağınıza çok hoş geldiğinin farkındayım. Size sağlanan bu hizmetlerin yatırımcı gözüyle nasıl yorumlanması gerektiğini farklı bir bakış açısıyla degerlendireceğim.
Mütevazi sitelerde bir yıllık site aidatı (service charge) yaklaşık olarak o daireden alacağınız bir aylık kira bedeli kadardır .Örneğin dairenizin bir aylık kirası 1700 Pound ise o siteye yılda bir kere ödeyeceğiniz site aidatı da yaklaşık olarak o kadar olacaktır. Lüks hizmetler veren siteden daire satın aldığınızda, kiranızın 1,75 ya da 2,5 katını site aidatı ödersiniz.
Bu farkın sebebi, verilen lüks hizmetler arttıkça ödeyeceğiniz site aidatının da artmasından kaynaklıdır. Yine 1700 Pound kira üzerinden devam edelim.
Lüks sitelerde ödeyeceğiniz minimum site aidatı 2900 Pound civarında olacaktır.
Bu tutar eğer malik sayısı az olan bir siteye denk geldiyseniz 5.000 poundlara kadar çıkabilir.
Site aidatı neden bu kadar önemli?
İngiltere'de site aidatlarını ev sahipleri öder. Sizin bu yatırımdan elde edeceğiniz yıllık net kira getirisi düşecektir. Eğer yatırım yapıyorsanız mutlaka matematik yapmalı ve duygusal davranmamalısınız.
Site aidatının ikinci ve en önemli etkisi ise, yıllar sonra aldığınız daireyi satmak istediğinizde, potansiyel alıcılarının sayısının azalmasıdır.
İngiltere de genel popülasyon mütevazi insanlardan oluşur. Matematik yaparlar ve tutumlu davranırlar. Bu sebeple işletme maliyeti düşük yerleri tercih ederler. Lüks ve site aidatı yüksek yerlerden alım yapmayı tercih etmezler. Lüks sitelerin alıcıları overseas yatırımcılardır.
Onlar için ödenen site aidatı bir teferruattır ve matematik yapmazlar. Dolayısıyla, aslında alım kararı verirken ileride bu daireyi kimlere satacağınızın kararını da vermiş olursunuz.
Gayrimenkul yatırımcısı olarak benim tavsiyem, ilerideki potansiyel alıcılarınız için, popülasyonunun yoğun olduğu B ya da B+ gelir seviyesini hedeflemeniz ve mütevazi sitelerden alım yapmanız yönündedir.